छान किती दिसते फुलपाखरू

त्याच्या अंगी जी चंचलता असते कदाचित ती अन्य कोणत्या प्राणी वा कीटकांमध्ये नसावी. सतत या झाडावरून त्या झाडावर भिरभिरणारे पंख... फुलांच्या शोधात मार्गक्रमण करणारा तो एक कीटक!
डोंगराच्या माथ्यावर पोहोचलो तेव्हा अनेक रंगीबेरंगी फुलपाखरे निसर्ग संचार करताना दिसत होती. दोन सारख्या रंगाची फुलपाखरे शोधणे, म्हणजे दिव्यच होते. कदाचित त्यांचे सौंदर्य जपण्यासाठी निसर्गाने त्यांना दिलेले हे वरदान असावे. अनेकदा त्यांना पकडण्याचा मोह आवरत नाही. पण ही गोष्ट इतकी साधी ही सोपी नाही. शेवटी त्याला केवळ कॅमेऱ्यातच बंदिस्त करावे लागते. तेही स्लो-मोशनमध्ये! तरच त्यांच्या एकंदरीत हालचाली व्यवस्थित पाहता येतात. जंगलातल्या झाडाझुडपांना सौंदर्य प्रदान करणारी व त्यांचा वंश एक प्रकारे वाढवणारी ही एक जमात होय. कोण जाणे कुठल्याश्या नैसर्गिक अल्गोरिदम नुसार त्यांचा वावर दिसत असतो. अजूनही हा अल्गोरिदम आम्हाला सापडलेला नाही. कदाचित आमचा अभ्यास कमी पडत असावा.

 

स्पायडरमॅन

समोर जंगल दिसू लागले की नक्की कोणत्या रस्त्याने आत शिरायचे? हा प्रश्न नेहमी पडत असतो. जंगलातल्या अशा वाटा अनेकदा फसव्या असतात. याच वाटेत 'तो' ठिकठिकाणी जाळं टाकून बसलेला दिसला. अतिशय सुबक विणलेली ती जाळी जागोजागी दिसत होती. त्यांना चुकवत आम्ही मार्गक्रमण करू लागलो. कधीकधी त्या जाळ्याचे दृष्य दोर कपाळाला-मानेला लागायचे. कधी-कधी तर तोंडातही जात होते! त्यातून एक सूचना मिळत होती, बाबा रे! ही वाट योग्य नाही. एका अर्थी तो आमचा मार्गदर्शकच होता. या रस्त्याने कोणीही जात नाही. म्हणूनच मी येथे जाळे लावले आहे, असे त्यांना सुचवायचे होते. त्यामुळे रस्ता शोधायला मदत होत होती.
जाळ्यांच्या निर्माणकर्त्याला आम्ही लाडाने "स्पायडरमॅन" म्हणतो! शहरातला कोळी आणि जंगलातला कोळी यात कित्येक पटीचा फरक आहे. जंगलात त्याने लावलेली जाळी अगदी मोठमोठाले कीटकही तोडू शकत नाहीत, इतकी भक्कम होती. अनेकदा त्याची कलाकुसर आणि सुबकता पाहता निसर्गाने दिलेल्या वरदानाचाही हेवा वाटतो. किती मन लावून एकाग्रतेने तो आपले काम करत असतो. एका अर्थाने आपल्याला मार्गदर्शन करण्याचेही कार्य त्याच्याकडून घडत असते.
इवलासा असला तरी त्याच्या जाळ्याची ताकत मात्र जबरदस्त होती. जंगलातल्या वाटांवर त्याचे साथीदार आणि अनेक सगेसोयरे अशीच सुंदर जाळी टाकून भक्ष्याची वाट बघत होते. निसर्गाने प्रत्येकाला काहीतरी कौशल्य प्रदान केलेले आहे. त्याचे कौशल्य त्याला पूर्णपणे माहित आहे. माणसाच्या बाबतीत मात्र असे नाही. वर्षानुवर्षे आपण आपली मूळ कौशल्ये विसरत चाललो आहोत. कदाचित हाच संदेश देत तो मानवासाठी जंगलात जागोजागी जाळी लावत बसला असावा.