सुमारे दहा एक वर्षांपूर्वी केलेली नाणेघाटाची ती सफर अजूनही आठवते. परतीच्या मार्गात ढगाबरोबर लपाछपी खेळणारा शंभू डोंगर अतिशय रौद्र भासत होता. याच डोंगराच्या पायथ्याशी कुकडेश्वर वसलेला आहे. त्या वेळेस फक्त ऐकलं होतं. प्रत्यक्ष अनुभवायला मात्र एक वर्ष जावं लागलं.
कुकडेश्वर म्हणजे कुकडी नदीचं उगमस्थान. जुन्नर तालुक्यातून वाहणारी कुकडी नदी पुर गावातल्या कुकडेश्वराच्या डोंगरावर उगम पावते. याच गावामध्ये कुकडेश्वरचे हेमाडपंथी मंदिर आहे. जुन्नर मधल्या चार हेमाडपंती मंदिरांपैकी ते एक!
नंतरच्या काळात अनेकदा इथल्या भेटी झाल्या. पावसाळ्यातल्या कुकडेश्वर अतिशय निसर्गरम्य वातावरणात बहरताना दिसतो. सह्याद्रीच्या आजुबाजुच्या डोंगरांवरून ढग दाटीवाटीने गर्दी करत असतात आणि त्यांवरून फेसाळणार्या दूध सागर धबधब्यांनी डोंगर सजलेले दिसतात. यंदाच्या पावसाच्या सुरुवातीलाच कुकडेश्वराचे दर्शन झाले. लॉकडाउनच्या आधीही एकदा इथे जाऊन आलो होतो.
इथे पहिल्यांदा आलो तेव्हाच नदीचं मूळ उगमस्थान कुठे आहे याबद्दल उत्सुकता होती. आजपर्यंत अजूनही त्या ठिकाणी जाता आले नाही. पावसाळ्यात कुकडी नदी इथूनही भरभरून वाहत असते. डोंगरावरील दाट झाडी आणि त्यातून सुरू झालेला कुकडी नदीचा प्रवाह... खुळखुळणारा, निसर्गाचे संगीत मनात साठवून ठेवणारा आणि हिरव्या वनांमध्ये नवचैतन्य निर्माण करणारा असाच असतो. कुकडेश्वर मंदिर आलं की, समोरच एक गोमुख आहे. तिथून नदीचा सतत प्रवाह चालू असतो. वरील डोंगरावरून येणारे पाणी मंदिराच्या समोरूनच वाहत जाते. उगमस्थान असल्यामुळे प्रवाह फारसा विस्तीर्ण नाही. परंतु त्या छोटेखानी धारेत येथील पवित्र सामावलेलं असतं. त्यादिवशी वातावरण स्वच्छ होतं. दूरचे डोंगर अगदी स्पष्ट दिसत होते. चावंड किल्ला तर मनमोहकच... इथून चावंडचे फोटो काढणे म्हणजे फोटोग्राफर साठी पर्वणीत असते. तेही वातावरण स्वच्छ असल्यावर मात्र सांगायलाच नको.
या परिसरामध्ये मानवी वस्ती तशी इतर भागांपेक्षा कमीच. त्यामुळे जंगलातून पक्ष्यांचे येणारे आवाज अगदी स्पष्ट ऐकू येतात. विशेषकरून जेव्हा तिची हिरवाई फुललेली असते, त्यावेळेस सातत्याने या ठिकाणी बसून ते ऐकत राहावेसे वाटतात. कुकडेश्वर मंदिर तसं बर्यापैकी ढासाळलेल्या होतं. पुरातत्व खात्याने त्याची डागडुजी नुकतीच केली आहे. परंतु याहीपेक्षा ते प्राचीन काळात सुंदर असावं, असं एकंदरीत रचनेवरून दिसतं. मन:शांती हवी असेल तर जुन्नरच्या डोंगररांगात असलेल्या कुकडेश्वरी एकदा नक्कीच भेट द्या!
कुकडेश्वर म्हणजे कुकडी नदीचं उगमस्थान. जुन्नर तालुक्यातून वाहणारी कुकडी नदी पुर गावातल्या कुकडेश्वराच्या डोंगरावर उगम पावते. याच गावामध्ये कुकडेश्वरचे हेमाडपंथी मंदिर आहे. जुन्नर मधल्या चार हेमाडपंती मंदिरांपैकी ते एक!
नंतरच्या काळात अनेकदा इथल्या भेटी झाल्या. पावसाळ्यातल्या कुकडेश्वर अतिशय निसर्गरम्य वातावरणात बहरताना दिसतो. सह्याद्रीच्या आजुबाजुच्या डोंगरांवरून ढग दाटीवाटीने गर्दी करत असतात आणि त्यांवरून फेसाळणार्या दूध सागर धबधब्यांनी डोंगर सजलेले दिसतात. यंदाच्या पावसाच्या सुरुवातीलाच कुकडेश्वराचे दर्शन झाले. लॉकडाउनच्या आधीही एकदा इथे जाऊन आलो होतो.
इथे पहिल्यांदा आलो तेव्हाच नदीचं मूळ उगमस्थान कुठे आहे याबद्दल उत्सुकता होती. आजपर्यंत अजूनही त्या ठिकाणी जाता आले नाही. पावसाळ्यात कुकडी नदी इथूनही भरभरून वाहत असते. डोंगरावरील दाट झाडी आणि त्यातून सुरू झालेला कुकडी नदीचा प्रवाह... खुळखुळणारा, निसर्गाचे संगीत मनात साठवून ठेवणारा आणि हिरव्या वनांमध्ये नवचैतन्य निर्माण करणारा असाच असतो. कुकडेश्वर मंदिर आलं की, समोरच एक गोमुख आहे. तिथून नदीचा सतत प्रवाह चालू असतो. वरील डोंगरावरून येणारे पाणी मंदिराच्या समोरूनच वाहत जाते. उगमस्थान असल्यामुळे प्रवाह फारसा विस्तीर्ण नाही. परंतु त्या छोटेखानी धारेत येथील पवित्र सामावलेलं असतं. त्यादिवशी वातावरण स्वच्छ होतं. दूरचे डोंगर अगदी स्पष्ट दिसत होते. चावंड किल्ला तर मनमोहकच... इथून चावंडचे फोटो काढणे म्हणजे फोटोग्राफर साठी पर्वणीत असते. तेही वातावरण स्वच्छ असल्यावर मात्र सांगायलाच नको.
या परिसरामध्ये मानवी वस्ती तशी इतर भागांपेक्षा कमीच. त्यामुळे जंगलातून पक्ष्यांचे येणारे आवाज अगदी स्पष्ट ऐकू येतात. विशेषकरून जेव्हा तिची हिरवाई फुललेली असते, त्यावेळेस सातत्याने या ठिकाणी बसून ते ऐकत राहावेसे वाटतात. कुकडेश्वर मंदिर तसं बर्यापैकी ढासाळलेल्या होतं. पुरातत्व खात्याने त्याची डागडुजी नुकतीच केली आहे. परंतु याहीपेक्षा ते प्राचीन काळात सुंदर असावं, असं एकंदरीत रचनेवरून दिसतं. मन:शांती हवी असेल तर जुन्नरच्या डोंगररांगात असलेल्या कुकडेश्वरी एकदा नक्कीच भेट द्या!
No comments:
Post a Comment